Uwag kilka o „Nasz anarchizm kochany - mniej podatków, mniej państwa!”

Będzie polemika (artykuł Andrzeja Szcześniaka dostępny tutaj), choć po ostatniej („Uwag kilka na temat «Co zamiast lewicy?»” dostępne tutaj) miałam parę nieprzyjemności i obelg ze strony tamtego autora "Co zamiast lewicy", który pod pretekstem chęci dyskusji zaprosił mnie na portalu społecznościowym do znajomych po czym, kiedy obstawałam przy swoich poglądach zrugał mnie, obrzucił obelgami i zagroził, że mnie zniszczy (co swoją drogą było całkiem zabawne). Znów się rozgaduję, zanudzam, marudzę, wybaczcie moją rozwlekłość. Zbieram się do sedna sprawy.

Dlaczego nazwałam tekst pana Szcześniaka pisaniem pod z góry założoną tezę? Prosta przyczyna, którą widać już po pierwszym, pobieżnym rzucie oka na tekst. Już pierwsze zdanie od razu ukazuje z jaką tezą podchodzi autor do tekstu. „Głosiciele obniżenia podatków biją ostro w bębny wojny przy każdej okazji. Wyćwiczone formułki, szeroki zakres cytatów... elokwencja i dar przekonywania.”. I nie byłoby w tym potwierdzaniu założeń nic złego, absolutnie, gdyby nie fakt, że z błędnych założeń autora rodzą się błędne wnioski. Owszem, dane, które przytacza są jak najbardziej prawdziwe, ale już z podstawowych zasad logiki wiadomo, że dane mogą prowadzić a) przez dobre założenia do dobrych wniosków, b) przez dobre założenia do złych wniosków, c) przez złe założenia do złych wniosków i d) przez złe założenia do dobrych wniosków. Jednoznacznie widać, że dobre dane niekoniecznie prowadzą do poprawnych i prawdziwych wniosków, istnieje opcja wniosków błędnych lub, lepiej, nieprawdziwych. I tak właśnie jest w przypadku pana Szcześniaka.

Pierwszy strzał padł w kierunku dr. Roberta Gwiazdowskiego. Autor odwołuje do artykułu Gwiazdowskiego na temat podatków (artykuł można znaleźć tutaj). Jednak pan Gwiazdowski z racji swojej niezaprzeczalnie eksperckiej pozycji stał się jedynie kozłem ofiarnym, personalizacją „tych złych”, czyli głosicieli obniżenia podatków. Trudno nie przyznać autorowi komentowanego artykułu racji: elokwencja i szeroki zakres cytatów są niewątpliwie cechami pana Gwiazdowskiego, o czym świadczy choćby wpis, do którego pan Szcześniak odsyła, jednak nie będę czepiać się słówek i spróbuję wyjaśnić błąd założeń i wykonania w ciele artykułu pana Szcześniaka.

Pan Andrzej Szcześniak założył sobie tezę: obniżanie podatków i zmniejszenie władzy państwa jest złe. Postanowił to nawet wspaniałomyślnie nam wyłożyć, oparł się na prawdziwych danych, ale jest kilka innych spraw, które rzetelność tego artykułu podważają. Po pierwsze i chyba najważniejsze: wybiórcze podejście do faktów. Owszem, przykłady, które przytacza pan Szcześniak są prawdziwe, jednak przedawnione (pochodzą z 2009 roku, a więc sprzed 3 lat) a po drugie nie udowadniają wcale tezy pana Andrzeja. Dlaczego? Otóż nie wynika z nich jednoznacznie, że podwyższenie podatków we Francji czy ich wysokość choćby w Szwecji są jedyną przyczyną dobrobytu. Jednocześnie przypomnę, że rating państw UE został obniżony (źródło: money.pl). Czy zatem udział procentowy podatków ma decydujące znaczenie dla rozwoju gospodarki? Oczywiście, że nie! Autor artykułu zapomina m.in. o dopłatach unijnych (oraz sumach wpłacanych na rzecz UE), poziomu wolności gospodarczej, udziału sektora publicznego, zadłużenia, czy choćby udział parytetu złota (Chiny już planują wprowadzenie parytetu złota). Prosty przykład z naszego gruntu: Gdyby teza autora była prawdziwa i logicznie poprawna podwyższanie podatków w ostatnich czasach spowodowałoby gwałtowny wzrost gospodarczy. Gdyby autor pokusił się o logikę wnioskowania nawet z jedynych danych, które przytacza oznaczałoby to, że Japonia jest na niższym poziomie niż Polska skoro plasuje się na niższej pozycji w rankingu wysokości podatków względem PKB. Tymczasem Japonia nawet w recesji bezsprzecznie plasuje się wyżej niż Polska.

„Przyglądając się tej liście, nie można znaleźć jakiejkolwiek korelacji między sytuacją gospodarczą a poziomem podatków” - pisze Andrzej Szcześniak. I tu wreszcie możemy się zgodzić. Owszem, nie można znaleźć korelacji BEZPOŚREDNIEJ. Jednak pan Andrzej popełnia bardzo częsty błąd w myśleniu, który obserwowałam już niejednokrotnie. Dla przykładu: ledwie dziś, na zajęciach wykładowca mówił o tym, że chęć odpowiadania na pytania świadczy o chęci prowadzenia dyskusji, otwartości itd. Pozwoliłam sobie wytknąć, że to nieprawda, gdyż znaczyłoby to, że poziom zadawanych pytań, ich intymność czy tendencyjność, postawa dziennikarza oraz poziom zażyłości pomiędzy dyskutantami nie ma znaczenia. Nie można przecież rozważać jednego składnika całego procesu. Ten sam błąd popełnia pan Szcześniak. Po przytoczeniu danych, mających udowodnić, że propagatorzy obniżek podatków rzucają tylko wyuczonymi formułkami i popisują się elokwencją nagle stwierdza, że podatki nie mają wpływu. Owszem, SAME podatki nie mają wpływu, są jednym z czynników. A mówiąc jeszcze dobitniej – jednym z najważniejszych czynników. Poziom swobody gospodarczej, w którą niewątpliwie wchodzi poziom ucisku podatkowego, ma niebagatelny wpływ na gospodarkę! Pan Szcześniak zapomina chyba o ogromnym znaczeniu poziomu opodatkowania pracodawcy, pracownika i konsumenta. Zapomina pan o sile nabywczej pieniądza, na którą ma wpływ cena towaru, zależna w głównej mierze od wszelkiego rodzaju podatków (VAT, akcyza itp.). Zapomina pan o sile waluty i jego wpływie na import i eksport, co niezaprzeczalnie ma wpływ na rozwój gospodarczy. Wreszcie zapomniał pan o dwóch prostych mechanizmach: mniejsze podatki dla przedsiębiorców to większa konkurencyjność na rynkach międzynarodowych, niskie podatki zachęcają więc do tworzenia firm w danym kraju i napływie inwestorów zagranicznych; wreszcie drugi – mniejsze podatki to więcej pieniędzy w kieszeni obywatela, a więc większa pula do wydania na produkty i usługi, których, przy jednoczesnej obniżce podatków od dóbr i usług, możemy zakupić więcej. Zapomina pan, że poziom opodatkowania a wpływy z podatków to dwie odrębne sprawy (wystarczy porównać wpływy z podatku dochodowego i koszty jego ściągalności by okazało się, że jego opłacalność balansuje na krawędzi).

Andrzej Szcześniak zapomniał chyba, że nie wolno wnioskować o związkach przyczynowych jedynie z faktu istnienia korelacji lub z faktu nieistnienia korelacji bezpośredniej. A zależność poziomu opodatkowania i rozwoju gospodarczego jest widoczna. Pragnę zaapelować jednocześnie o spojrzenie nieco szersze na liberalne pomysły. Obniżenie podatków to malutki wycinek całego ich spojrzenia na gospodarkę, podobnie jak postulat ograniczenia roli państwa (chodzi o ingerencję w gospodarkę i ukrócenie przerośniętej administracji państwowej. Swoją drogą sytuację kolosa na glinianych nogach, który upada pod naporem urzędników znamy z historii. Ktoś zgadnie o jaką cywilizację chodzi?). I chyba warto z całością koncepcji się zapoznać nim zacznie się krytykować jeden ze składników.

Co do składników... Jadłam kiedyś fantastyczną przystawkę i gdyby ktoś rozłożył mi ją na czynniki pierwsze zanim przełknęłam pewnie pokusiłabym się o krytykę jednej z ingrediencji: ślimaka. Cieszę się, że tego nie zrobiłam nim potrawa nie dotarła do żołądka.